İntervertebral Disk Bozuklukları ve MR’da Sinyal Kaybı Ne Demek?

Doç.Dr.Çağlar Ertekin
2 gün önce
5 dakikada okunur

MR raporunda “intervertebral disk bozuklukları, T2 sinyal kaybı, dejeneratif sinyal kaybı, disklerde dejenerasyona sekonder sinyal kaybı” gibi ifadeleri görmek çoğu kişiyi ciddi şekilde endişelendirir. Aslında bu terimlerin büyük bölümü yaşla birlikte görülen yıpranma değişikliklerini tarif eder ve her zaman ameliyatlık bir durum anlamına gelmez. Bu yazıda hem intervertebral disk bozukluklarının ne olduğunu hem de MR’da sinyal kaybı ve dejenerasyon ifadelerinin ne anlama geldiğini adım adım, sade bir dille anlatacağız.

İntervertebral Disk Nedir, Disk Bozukluğu Ne Demek?

Omurganız; üst üste dizilmiş omur kemikleri ve bunların arasında süngerimsi “yastıkçıklar” olan intervertebral disklerden oluşur. Diskler bir tür amortisör gibi çalışır, yükü taşır ve hareket etmeyi sağlar.

Diskin dış kısmı: Sert, lifli bir halkadan (anulus fibrozus) oluşur.
İç kısmı: Daha jel kıvamında, su içeriği yüksek “nucleus pulposus”tur.

Disk bozukluğu veya “intervertebral disk bozuklukları”; bu yapının yıpranması, şeklinin bozulması veya sinirlere baskı yapmaya başlaması için kullanılan genel bir isimdir. MR raporunda “lumbar ve diğer intervertebral disk bozuklukları”, “M51 intervertebral disk bozuklukları” veya sadece “disk bozukluğu” ifadelerini görebilirsiniz. Bunlar genellikle ICD kodlaması için kullanılan tıbbi terimlerdir.

En Sık Görülen İntervertebral Disk Bozuklukları

Dejeneratif disk hastalığı (dejeneratif diskopati): Diskin su içeriği azalır, esnekliği bozulur, yük taşıma kapasitesi düşer.
Disk protrüzyonu (taşma): Dış halka zayıflar ve iç kısım dışarı doğru bombeleşir fakat tam yırtık yoktur.
Disk hernisi (bel/boyun fıtığı): Dış halka yırtılır, iç kısım sinir köküne doğru taşar, bacak veya kolda ağrı–uyuşma yapabilir.
Dar kanal ve faset eklem artrozu: Yaşla beraber kemik ve eklemlerde kalınlaşma, kemik çıkıntıları (osteofit) oluşur, sinirler sıkışabilir.
Bel/boyun fıtığı (disk hernisi) Disk fıtığı, yukarıda saydığımız dejeneratif süreçlerin ilerlemesiyle dış halkadaki yırtıktan jel kıvamındaki iç kısmın dışarı doğru taşması ve sinir köküne baskı yapmasıdır.
Yani her “dejeneratif sinyal kaybı” veya her disk bozukluğu mutlaka fıtık anlamına gelmez; fıtık tanısı için disk dokusunun sinir kanalına doğru belirgin çıkıntı yapması ve bunun bacakta ya da kolda ağrı, uyuşma, güç kaybı gibi şikâyetlerle birlikte olması gerekir. Bu nedenle MR’da fıtık ifadesi geçse bile, tedavi planı her zaman şikâyetleriniz ve muayene bulgularınızla birlikte değerlendirilir; pek çok hastada uygun istirahat, ilaç ve fizik tedavi ile ameliyatsız da iyi sonuçlar alınabilir.

Dejenerasyon Ne Demek, Tip 2 Dejenerasyon Nedir?

Dejenerasyon kelime olarak “yıpranma, bozulma” anlamına gelir. MR’da “dejeneratif değişiklikler” dendiğinde; bu, çoğu zaman yaşla birlikte görülen kireçlenme ve disk yıpranmasını anlatır, tek başına felç olacağınız anlamına gelmez.

Bazen raporda “Tip 2 dejenerasyon” (Modic Tip 2 değişiklikleri) ifadesi de görülebilir. Bu, omur kemiklerinin uç kısımlarında kemik iliği yapısının değişmesini anlatan bir sınıflamadır. Genellikle kronik, uzun süredir devam eden yüklenmeyi gösterir; her zaman ameliyat gerektirmez, çoğu hastada klinik bulgularla birlikte değerlendirilir.

Disklerde Sinyal Kaybı, T2 Sinyal Kaybı Nedir?

MR görüntülemede vücudun farklı dokuları farklı “sinyal” (parlaklık – koyuluk) verir. Su içeriği yüksek, sağlıklı diskler T2 ağırlıklı MR’da daha parlak görünür. Disk zamanla su kaybettikçe görüntüde “sinyal kaybı” oluşur.

Bu nedenle raporunuzda şu ifadeleri görebilirsiniz:

T2 sinyal kaybı nedir? → Diskin su içeriğinin azaldığını, daha koyu göründüğünü söyler.
Dejeneratif T2 sinyal kaybı → Bu değişikliğin yaşa veya kronik yıpranmaya bağlı olduğunu vurgular.
T2A sinyal kaybı, intensite kaybı → Aynı mantık; T2A (T2 ağırlıklı) sekanslarda parlaklığın azalması demektir.

Özetle: “Disklerde sinyal kaybı ne demek?” sorusunun cevabı; disklerin içindeki sıvının azalmaya başlaması, yani erken veya orta derecede dejeneratif disk hastalığı geliştiği anlamına gelir. Bu, toplumda özellikle 30–40 yaş sonrası çok yaygındır ve tek başına acil ameliyat nedeni değildir.

Disklerde Dejeneratif Sinyal Kaybı Ne Demek?

Raporlarda sık geçen ifadeleri tek tek açalım:

“Disklerde dejeneratif sinyal kaybı” → Birden fazla diskte su kaybı ve yıpranma olduğu, kronik süreç anlamına gelir.
“İntervertebral disklerde dejenerasyona sekonder sinyal kaybı” → Yani sinyal kaybının nedeni dejenerasyondur; travma veya tümör gibi başka bir sebep tarif edilmiyordur.
“Disk sinyalleri dejenerasyona sekonder azalmıştır” → Aynı cümlenin farklı yazımıdır.
“Sekonder sinyal kaybı” → Başka bir sürece (dejenerasyon gibi) ikincil sinyal kaybı anlamına gelir.

Bunlar genellikle kronik bel/boyun ağrısı yaşayan, uzun süredir masa başında çalışan veya ağır iş yapan kişilerde görülür. Her sinyal kaybı olan disk, sinir sıkıştırmıyor olabilir; bu yüzden önemli olan şikâyetleriniz ve muayene bulgularınızla birlikte değerlendirmektir.

L4-L5, L5-S1 Diskinde Dejeneratif Sinyal Kaybı Ciddi Mi?

MR raporlarında çok sık şu tip cümleler geçer:

“L4-L5 diskinde dejeneratif sinyal kaybı”
“L5-S1 diskinde dejeneratif sinyal kaybı”

L4-L5 ve L5-S1, belinizde en çok yük taşıyan seviyelerdir; bu yüzden bu bölgelerde erken yaşta bile sinyal kaybı ve hafif taşmalar görülebilir. Bu; mutlaka felç, sakat kalma, ameliyat gerekecek anlamına gelmez. Önemli olan:

Ağrınızın şiddeti ve süresi,
Bacağa vuran ağrı, uyuşma, güç kaybı olup olmadığı,
Nevrolojik muayenede refleks ve kas gücünüz.

Eğer sadece MR’da yazan bir bulgu var, fakat şikâyetiniz yoksa çoğu zaman cerrahi yapılmaz; koruyucu egzersiz ve yaşam tarzı önerileri verilir.

Servikal İntervertebral Disklerde Dejenerasyona Sekonder Sinyal Kaybı Ne Demek?

Boyun MR’ında şu ifadeyle karşılaşabilirsiniz:

“Servikal intervertebral disklerde dejenerasyona sekonder sinyal kaybı”

Bu; boyun omurlarının arasındaki disklerin su içeriğinin azaldığını, yaşa veya kronik yüklenmeye bağlı yıprandığını belirtir. Bilgisayar başında uzun süre çalışan, başını öne eğik tutan kişilerde sık görülür.

Eğer bu değişikliklere ek olarak disk fıtığı omurilik veya sinir köküne baskı yapıyorsa; kol ve elde uyuşma, güç kaybı, denge bozukluğu gibi şikâyetler olabilir. Bu durumda tedavi planı yalnızca MR raporuna değil, doktora muayene olmanızla birlikte belirlenir.

Vertebra Korpuslarında Dejeneratif Değişiklikler Ne Demek?

MR raporunda sadece disklere değil, omur kemiklerine ait değişiklikler de yazılır. Örneğin:

“Vertebra korpuslarında dejeneratif değişiklikler”
“End-plate düzensizliği, osteofitik çıkıntılar”

Bunlar omur kemiklerinin uç kısımlarında görülen kireçlenme ve şekil bozukluklarını tarif eder. Genellikle kronik yüklenme, yanlış postür, fazla kilo ve yaşlanma ile ilişkilidir. Çoğu kişide bu bulgular oldukça yaygındır ve tek başına ciddi bir hastalık anlamına gelmez; ancak dar kanal veya sinir basısı ile beraber olduğunda daha dikkatli değerlendirilir.

Beldeki Disklerde Sıvı Kaybı ve Tedavisi

“Beldeki disklerde sıvı kaybı tedavisi” şeklinde çok soru gelir. Sıvı kaybını tamamen eski haline getirmek mümkün değildir; çünkü bu yıpranma çoğu zaman geri dönüşümsüz yapısal değişikliktir. Ama:

Ağrıyı azaltmak,
Hareket kabiliyetini artırmak,
İlerlemeyi yavaşlatmak

mümkündür. Tedavi planı genellikle şunları içerir:

İlaçlar: Ağrı kesici, kas gevşetici, bazen nöropatik ağrı ilaçları.
Fizik tedavi ve egzersiz: Kasları güçlendiren, omurgayı destekleyen programlar.
Kilo kontrolü ve sigara bırakma: Disklerin beslenmesini olumlu etkiler.
Girişimsel yöntemler: Uygun hastalarda epidural enjeksiyon, nükleoplasti gibi minimal invaziv işlemler.

Cerrahi ise daha çok şiddetli ve inatçı sinir basısı bulguları olan, diğer yöntemlerden fayda görmeyen hastalarda gündeme gelir.

İntervertebral Disk Bozuklukları Tedavisi (M51 kodu ne anlama geliyor?)

MR raporunuzun veya epikrizinizin sonunda “M51: diğ. intervertebral disk bozuklukları” gibi bir ifade yazabilir. Bu, uluslararası hastalık sınıflamasında kullanılan bir koddur; hastalığınızın adından çok, sigorta ve arşivleme amaçlıdır.

İntervertebral disk bozukluklarında tedavi basamakları genellikle şu şekilde özetlenebilir:

Kısa süreli istirahat ve ilaçlar
Fizik tedavi, manuel terapi ve egzersiz programı
Gerekirse enjeksiyonlar ve minimal invaziv işlemler
Cerrahi (mikrocerrahi, endoskopik vb.) – sadece gerekli olan seçilmiş olgularda

Hangi basamağın size uygun olduğuna; şikâyetleriniz, muayene bulgularınız ve MR sonuçlarınız birlikte değerlendirilerek karar verilir. İnternetten okuduğunuz her tedavi her hastaya uygun olmayabilir, bu nedenle kişisel plan için mutlaka hekiminize danışın.

Ne Zaman Acil Doktora Başvurmalısınız?

MR raporunda “dejeneratif sinyal kaybı, disk bozukluğu” yazması genelde acil değildir; ancak şu durumlarda beklemeden bir beyin cerrahisi veya fizik tedavi uzmanına görünmeniz gerekir:

Bacağa veya kola vuran ani ve çok şiddetli ağrı,
Ayakta veya elde (yürüme, merdiven çıkma, eşyayı kavrama zorlaşması),
İdrar veya büyük abdesti tutamama, uyuşuklukla birlikte aniden ortaya çıkan şikâyetler,
Ağrınızın haftalar içinde giderek artması ve gündelik yaşamı ciddi kısıtlaması.

Bu bulgular sinir basısının ciddi olabileceğini gösterebilir ve zamanında müdahale önemlidir.

Sonuç

MR raporunda geçen “T2 sinyal kaybı, dejeneratif sinyal kaybı, intervertebral disklerde dejenerasyona sekonder sinyal kaybı” gibi ifadeler çoğu zaman yaşla birlikte görülen yıpranmayı tarif eder. Bu bulguların varlığı, tek başına ameliyat olacağınız veya kesin felç kalacağınız anlamına gelmez.

Unutmamanız gerekenler:

MR sadece bir görüntüdür; asıl önemli olan şikâyetleriniz ve muayene bulgularınızdır.
Erken dönemde düzenli egzersiz, kilo kontrolü, doğru duruş ve sigarayı bırakmak; disklerdeki yıpranmanın ilerlemesini yavaşlatabilir.
Her “disk bozukluğu” tanısı alan hastaya ameliyat gerekmez; çoğu kişi uygun tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle iyi düzeyde konfor sağlayabilir.

Eğer raporunuzda intervertebral disk bozuklukları, dejeneratif sinyal kaybı, Tip 2 dejenerasyon gibi ifadeler varsa ve bunların ne anlama geldiğinden emin değilseniz, bu yazıyı doktor randevunuza giderken yanınıza not gibi alabilir, veya iletişim ulaşabilrisiniz.